Ülkemizde İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda özel bir yasa olarak 2012 yılının Haziran ayında yayınlanan ve aşamalı olarak yürürlüğe giren 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası’nda İş Kazası “İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen özre uğratan olay” olarak tanımlanmıştır.
İş Güvenliği konusunda işyerlerinde yapılan çalışmalar ve kaza değerlendirmeleri sırasında görülmektedir ki; iş kazası olmadan önce sesleri işitme yeteneği olan kulaklar tarafından duyulmaktadır. İş Güvenliği konusunda yapılan çalışmalar iş kazalarının iki ana nedeninin “güvensiz davranışlar” ve “güvensiz koşullar” olduğunu göstermektedir. Eğer işyerlerinde bu kavramlar çalışanlar tarafından öğrenilir ve “güvensiz davranışlar” yapılmaz, “güvensiz koşullar” güvenli hale getirilebilirse iş kazaları olmamaktadır. İşte bu nedenle “İş Kazası Diye Bir Şey Yoktur” diyoruz.
İşyerinin “risk algı seviyesi” güvensiz davranış ve koşulları algılayabilecek ve engelleyebilecek düzeyde ise, kazaya doğru giden süreç durdurulabilecektir.
İşyerinde açıkta, üzerinde koruyucu olmadan dönmekte olan bir kayış-kasnak mekanizması “güvensiz koşuldur” ve kıyafetinin sarkıntılı bölümleri olan bir çalışanın makinanın o bölümüne yaklaşması ve hızla dönen kayışa kapılması ile “iş kazası” gerçekleşecektir. Böylece açıkta, üzerinde koruyucusu olmadan dönen kayış-kasnak mekanizmasından işyerindeki herkes haberdar olacaktır. Eğer işyerinde bu durumu “güvensiz koşul” olarak algılayan bir “risk algı seviyesi” oluşmuşsa, bu kaza gerçekleşmeden makina durdurulacak ve kayış-kasnak mekanizmasının koruyucusu takılacaktır. İşte bu nedenle “İş Kazası Diye Bir Şey Yoktur” diyoruz.
İşyerinde Forklift çatalına basarak 4 metre yüksekte onarım yapmaya çalışan bir bakımcının yaptığı “güvensiz davranıştır” ve dengesini kaybedip düşerse “iş kazası” gerçekleşecektir. Böylece bir bakımcının düşmeyi engelleyecek hiçbir önlem almadan 4 metre yükseklikte onarım yapmaya çalıştığından herkes haberdar olacaktır. Eğer işyerinde bu durumu “güvensiz davranış” olarak algılayan bir “risk algı seviyesi” oluşmuşsa, bu kaza gerçekleşmeden bakımcı oradan indirilecek ve güvenli çalışması sağlanacaktır. İşte bu nedenle “İş Kazası Diye Bir Şey Yoktur” diyoruz.
İşyerlerinde yapılan çalışmalarda “iş güvenliği” işin her aşamasının içinde olmalı ve bu konuya gereken önem verilmelidir. Eğer bu yapılmazsa iş güvenliği, iş kazaları ile ansızın her şeyin önüne geçecek ve herkese kendisini hatırlatacaktır.
Her birimizin “risk algı seviyesi” farklıdır. Yetişme koşullarımız, aldığımız eğitimler, edindiğimiz deneyimler, yaşadıklarımız vb. bu seviyenin oluşumunda etkendir. İş güvenliği çalışmaları ile yapılmaya çalışılan; işyerinde ortak bir risk algı seviyesinin oluşturulması ve çalışanlara kazalardan önce müdahale etme yeteneği kazandırılmasıdır. Çalışmaların başarılı olması için her seviyedeki çalışanların katılımı ve güvenli davranmanın alışkanlık haline gelmesine fırsat verilmesi çok önemlidir. Bu fırsatı yaratan ise İşyeri iklimidir.
Hakan ÇUBUKÇU
Makina Mühendisi
A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı